Khám phá về loài chuột sóc lùn tại Trung Quốc
Trong những khu rừng âm u của rừng núi Đông Á, loài chuột sóc lùn vẫn tích cực kiếm ăn. Điều đáng chú ý là loài gặm nhấm nhỏ bé này hầu như không có thị lực. Các nhà nghiên cứu đã đặt câu hỏi, làm thế nào để con sóc chuột này tìm thấy thức ăn khi nó gần như vô hình? Nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Science vào đầu tháng 6 đã giải thích điều này. Cụ thể, tác giả chính của nghiên cứu, Peng Shi, làm việc tại Viện Động vật học Côn Minh, Học viện Khoa học Trung Quốc, giải thích rằng chuột mù sử dụng khả năng định vị bằng tiếng vang để “nhìn” môi trường xung quanh.
Khả năng đặc biệt của chuột sóc lùn
Chuột sóc lùn Trung Quốc là một trong số ít những loài động vật có thể sử dụng sóng siêu âm; để điều hướng môi trường xung quanh.
Vậy bằng cách nào mà chuột mù có thể điều hướng môi trường xung quanh? Một nghiên cứu mới xuất bản trên tạp chí Science hôm 18/6 tiết lộ rằng chúng xác định vị trí bằng âm thanh; bằng cách phát ra những tiếng rít tần số cao; sau đó lắng nghe tiếng vọng từ các vật thể gần đó.
Các nghiên cứu trước đây cho rằng một họ hàng leo cây khác trong cùng một chi là chuột sóc lùn Việt Nam; cũng có khả năng sử dụng sóng siêu âm để điều hướng; nhưng đây là nghiên cứu đầu tiên tập hợp nhiều bằng chứng khác nhau và chứng minh khả năng này có ở cả 4 loài được biết đến trong chi Typhlomys.
Loài chuột này gần như bị mù hoàn toàn
Theo nhà sinh vật học Peng Shi từ Viện Động vật học Côn Minh; tác giả chính của nghiên cứu, đến nay có ít nhất 5 nhóm động vật có vú đã phát triển độc lập khả năng định vị bằng tiếng vang; nhưng chỉ có hai bộ Dơi và Cá voi là được nghiên cứu kỹ lưỡng. Chuột chù và chuột Tenrec (động vật đặc hữu của Madagascar) cũng có thể làm được điều này, nhưng kém hiệu quả hơn.
Nhóm nghiên cứu đã giải mã trình tự bộ gene của chuột sóc lùn Trung Quốc và so sánh nó với hai loài dơi và cá heo. Kết quả, họ tìm thấy sự tương đồng cao trong các gene liên quan đến thính giác. Nhóm cũng phát hiện một gene quan trọng liên quan đến thị lực không hoạt động ở cả bốn loài Typhlomys. Điều này cung cấp thêm bằng chứng cho thấy chúng gần như bị mù hoàn toàn.
Trong giai đoạn tiếp theo; Shi và các đồng nghiệp muốn tiếp tục nghiên cứu chuột sóc lùn và cả họ hàng của chúng. Typhomys hiện vẫn chưa được mô tả nhiều và trên thực tế; có thể có nhiều hơn bốn loài trong chi này. “Chúng tôi tin rằng vẫn còn nhiều loài động vật điều hướng môi trường xung quanh bằng tiếng vang đang chờ được phát hiện”, Shi nhấn mạnh.
Lợi ích khi điều hướng âm thanh
Việc điều hướng môi trường xung quanh bằng tiếng vang; đem lại rất nhiều lợi ích cho những loài có thị lực kém hoặc phải di chuyển vào ban đêm.
Đầu tiên, chúng sử dụng để di chuyển trong môi trường ồn ào; chẳng hạn như trong những khu rừng chứa đầy âm thanh của các loài vật khác. Loài cá heo sống trên sông Amazon phát ra âm thanh để di chuyển xung quanh các cành cây; hoặc chướng ngại vật khác do lũ lụt theo mùa gây nên.
Với loài dơi, chúng phát ra tiếng vang để truy đuổi con mồi vào ban đêm. Tiếng vang của các loài dơi là rất khác nhau; cho phép chúng phân biệt âm thanh của mình và đồng loại; đồng thời để “đánh lừa” con mồi. Ví dụ, loài dơi châu Âu phát ra tiếng rít ở tần số rất thấp để bướm đêm, thức ăn yêu thích của chúng, không phát hiện.
Điều hướng bằng tiếng vang là chiến lược hữu hiệu ở đại dương; nơi âm thanh truyền đi nhanh hơn gấp 5 lần so với không khí. Cá heo, một số loài cá voi; thường phát ra âm thanh không chỉ để dò đường mà còn để gọi bạn tình. Chúng cũng điều hướng âm thanh; để phát hiện con mồi như cá hoặc mực.
